|
| |
Wola Zaradzyńska w źródłach
historycznych
Od najdawniejszych piastowskich czasów tereny dzisiejszej Woli
Zaradzyńskiej należały
do księcia, który mógł je nadawać. Były to tereny podmokłe, tworzące
trzęsawiska
i moczary zwane, dlatego chropami. Dopiero w połowie XI wieku chropy
nad Nerem zaczęły
być kolonizowane. Rozpoczęło się osadnictwo Chocanów, Sulętów i
Pabianów
i tak powstawały osady. Kasztelania książęca nie otrzymała żadnej
nazwy – nazywano ją po prostu chropami. Ludność kasztelanii tworzyła
tzw. opole, czyli związek kierujący się samorządem, odpowiadającym
przed władzą książęcą, odrabiający powinności i składający daniny na
zamek
w Sieradzu. W końcu XI wieku kasztelania, jako fundacja żony
Władysława Hermana, Judyty przechodzi na własność kapituły
krakowskiej, a w drugiej połowie XII wieku wraca w posiadania
książęce. Później tereny te przechodzą wspólne dzieje
wraz z państwem polskim. Po upadku Polski, na krótki czas, tereny te
przejmują Prusacy.
Następnie obszary dzisiejszej Woli Zaradzynskiej wchodzą w skład
zaboru rosyjskiego.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku wracają do Polski.
Wieś Wola Zaradzyńska w dawnych aktach występuje pod nazwami: Wola
Rypułtowska
– od pobliskich Rypułtowic lub Wola Zaredzeńska tzn. leżąca za
lasami redzeńskimi, od których później powstała nazwa wsi Rydzyny.
Już w XIV wieku należy
do osad, które pierwotnie tworzyły parafie pabianicką wraz z
Bychlewem, Jutrzkowicami, Ślądkowicami, Karniszewicami,
Rypułtowicami, Chocianowicami, Łaskowicami, Retkinią, Rudą
i Gadką. Należące do parafii wsie oddawały dziesięcinę do probostwa
łęczyckiego,
a kościół pabianicki pobierał tylko „meszne” tzn. po jednym korcu
pszenicy z łanu od wsi. Później
w XVI wieku Wola Zaradzyńska przechodzi do kolegiaty łaskiej. Śladem
rozgraniczenia dóbr tuszyńskich od wsi kapitulnych (Wola Rypułtowska)
jest dokument Zygmunta Starego z Piotrkowa – 9 stycznia 1531r. Są to
również dokumenty świadczące
o powinnościach, jakie musieli pełnić mieszkańcy wsi: jest zaciąg,
czyli co trzeba było dostarczyć
na przyjazd i pobyt delegacji podczas obrad trybunalskich w
Piotrkowie,
do czego zobowiązani byli mieszkańcy wsi – wspomina o tym lustracja
z 1496 roku.
Wieś zobowiązana było także do utrzymywania lustratorów i sędziów,
na co pobierano stałą daninę tzw. obiedne w wysokości 24 lub 12
groszy.
W XVI wieku ważenie i wyszynk piwa był wyłącznym przywilejem
mieszczan pabianickich – regulował to przywilej z 1602 roku. Na mocy
tego aktu karczmarze z Woli Zaradzyńskiej mieli wzbronione ważenie
piwa i wytwarzanie gorzałki. Zobowiązani byli kupować trunki
w Pabianicach. Także dwór pabianicki ważył piwo już od XV wieku,
konkurując z miastem. Mieszkańcy wsi musieli świadczyć powinności i
w tym zakresie: Karniszewice i Łaskowice dostarczały po dwa korce
chmielu od łanu, a Wola Rypułtowska czyli obecna Wola Zaradzyńska
zwoziła do dworu Pabianickiego drzewo do ważenia piwa, o czym
wspomina Jan Długosz.
Wojny i klęski XVIII
wieku wyludniły wieś całkowicie – dokument z 1735 roku mówi
o wsi od wielu lat pustej. Zaczyna się długi i powolny proces
powtórnego zasiedlania.
Powtórnie wieś pojawia
się w źródłach historycznych z XIX wieku. Akt z 1841 roku mówi,
że dobra wsi zostają sprzedane Mateuszowi Lubowidzkiemu, członkowi
Rady Stanu Królestwa Polskiego. Wykaz statystyczny miejscowości w
granicach dawnych dóbr kapitulnych z 1881 roku informuje, że we wsi
Woli Zaradzyńskiej zamieszkują 262 osoby. Istnieją 24 dymy
(chałupy),
a obszar wynosi 519 morgów. Właścicielami wsi są włościanie. Folwark
tworzą trzy zabudowania
z 7 mieszkańcami i 400 morgami ziemi. Natomiast kolonie Nową Wolę
Zaradzyńską zamieszkuje 139 osób w 24 chatach na 140 morgach. Wola
Zaradzyńska wchodzi w skład powiatu łaskiego i gminy Widzew.
Tak
przedstawia się pokrótce historia Woli Zaradzyńskiej w źródłach
historycznych.
Na podstawie
pracy: M. Baruch „Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne”- Warszawa 1903
artykuł opracowała:
Małgorzata Koperek
| |
|
.png)
